Dziś przyjrzymy się biologicznym aspektom budowy ciała konia domowego, a także podstawowym cechom wyglądu i zachowania, które odróżniają go od innych ssaków. Zwierzę to słynie z nieprzeciętnej siły oraz łagodnego usposobienia, przez co zyskało sympatię wielu krajowych i zagranicznych hodowców. Niegdyś dało się poznać jako tania siła pociągowa, obecnie wykorzystuje się je m.in. w sporcie, rekreacji i lecznictwie. 

Struktura biologiczna konia – specyfika gatunkowa, budowa ciała

Warto wiedzieć, że koń domowy to zwierzę, którego hodowla rozpoczęła się około 5000 lat temu. Choć występuje w wielu odmianach i rasach, każda z nich spełnia jednolite kryteria gatunku z rodziny zwierząt koniowatych. Niezależnie od pochodzenia i umaszczenia koń domowy zalicza się do gromady ssaków nieparzystokopytnych, które w naszym kraju występują w kilku rodzimych wariantach. Do polskich ras tych wyjątkowych zwierząt zalicza się m.in. konik polski, kuc feliński czy koń szlachetny półkrwi. Co ciekawe, pierwsza z nich (pod względem budowy konia) wykazuje duże podobieństwo do wymarłego przodka gatunku dzikiego, tarpana.

Ciało konia (tak jak każdego ssaka, m.in. człowieka) składa się przede wszystkim z głowy, szyi, nóg oraz tułowia. Fundament głowy tworzą dwie części – górna (mózgowa) oraz pyskowa (trzewioczaszka). W odróżnieniu od człowieka konie posiadają długi pysk, poszerzone nozdrza, jak również elastyczne uszy i znacznie większe oczy. W tej części ciała występuje także warstwa włosowa, która ma postać grzywki, tzn. pęku włosów, pokrywającego ciemię. Z głową połączona jest wydłużona szyja, którą cechuje widoczne zgięcie i silne umięśnienie. Ma ona dwa boki (lewy i prawy), kark, a także włosień w postaci połączonej z karkiem, zwisającej po bokach grzywy. Tu także znajduje się podgardle, przegub gardłowy oraz leżące po obu stronach szyi, rowki naczyniowe. Nie bez znaczenia wydaje się jama ustna, za sprawą której koń potrafi wyprodukować nawet 30 litrów śliny w ciągu jednej doby.

Anatomia konia w dwóch pozostałych elementach wykazuje dużą odmienność w stosunku do współczesnego człowieka (homo sapiens). Tułów tworzą trzy strukturalne części – przód, środek (łącznik) oraz zad, które łączą się z czterema kończynami dolnymi. W skład tułowia wchodzą niewątpliwie szeroka silna klatka piersiowa, masywne plecy o dużej sile ładowności, a także owłosiony ogon. W środkowej części tułowia znajduje się istotny surowiec ludzkiej eksploatacji tego zwierzęcia, czyli tzw. grzbiet. Grzbiet konia wyposażony jest w produktywne mięśnie, pozwalające człowiekowi na bezproblemową jazdę oraz wykonywanie przez zwierzę aktywnych czynności, takich jak bieg, galop czy skok. Podczas jazdy stępem i kłusem koń ma możliwość wyrobienia nie tylko mięśni grzbietowych, ale również podniesienia efektywności ud i pośladków. Na uwagę może zasługiwać także wymagający regularnej pielęgnacji ogon (część zadu), który tworzą nasada, kiść oraz rzep.

Niezmiernie ważne dla zachowania prawidłowej kondycji ciała konia są nogi. Część wolna kończyny wyposażona jest w silne ścięgna, które wprawiane są w ruch za sprawą podramienia, nadgarstka oraz nadpęcia. Nogi konia są wysokie i słyną z ponadprzeciętnej wytrzymałości, a ich zwieńczenie stanowią zakrywające środkowy palec, kopyta. Budowa kopyta skrywa w sobie jedną prawidłowość – ten element ciała powinien być zaokrąglony w części palcowej (przedniej) oraz szerszy przy piętce (część tylna). Dwie sąsiadujące ze sobą ściany kopyta (najgrubsza przednia, boczna grubsza przy piętce) wspomagane są kością, którą otacza silnie ukrwione tworzywo kopytowe.

Pamiętaj o pielęgnacji – newralgiczne miejsca na ciele 

Do najbardziej podatnych miejsc na dolegliwości i urazy zaliczane są kopyta. To właśnie tam na skutek braku profilaktyki i systematycznej opieki szerzą się rozmaite choroby np. procesy gnilne. Gnicie powoduje zazwyczaj długotrwałe stanie w błocie, brudnym podłożu bądź niedbałej ściółce. Kopyto konia jest niezwykle wrażliwe na regularne podkuwanie za pomocą tzw. podkładek, jak również bliski kontakt z ciężkimi i ostrymi przedmiotami.

Aby utrzymać jego optymalny stan zdrowia, konieczne są regularne czyszczenie. umiejętne podkucia oraz odpowiednia dieta. Podając pokarm (paszę), należy brać pod uwagę możliwości fizjologiczne, m.in. sztywny żołądek o pojemności 7,5-15 litrów, pobór energii z kwasów tłuszczowych na skutek trawienia. Pokrój konia umożliwia wykorzystanie go do celów transportowych, ale ciągłe przenoszenie dużych ciężarów może pogorszyć kondycję i wytrzymałość. Warto więc w czasie czynności roboczych wyposażyć zwierzę w ochraniacze, pełniące funkcję obuwia. Pomoże to naszemu pupilowi w zachowaniu odpowiedniej równowagi oraz zmniejszy ryzyko wystąpienia urazów. 

Wrażliwość na niesprzyjające bodźce otoczenia wykazuje także owłosienie. Sierść podatna jest na brud, który utrudnia koniowi samopoczucie i w łatwy sposób przenosi rozmaite choroby, takie jak grzybica, gruda czy atopowe zapalenie skóry. W tym aspekcie higieny pomocna może okazać się regularna pielęgnacja z użyciem zgrzebła bądź miękkiej włosianej szczotki. Do celów ochronnych zaleca się stosowanie preparatów do pielęgnacji skóry, np. balsam przeciwświądowy, spray pielęgnacyjny.